به نقل از «قدس آنلاین»

‌نوسازی بافت فرسوده یا ساخت شهرهای جدید؛ کدام اولویت است؟

تاریخ انتشار: ۱۳ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۱۸۸۳۵

به گزارش قدس آنلاین به نقل از فارس، ماجرای بازسازی محله نواب در سال‌های گذشته مانند یک کلاف درهم پیچیده است. این پروژه به عنوان بزرگ‌ترین پروژه بازسازی بافت فرسوده، طرفداران و مخالفان خود را دارد؛ بر این اساس شیوه بازسازی اتفاق افتاده در این محلات محل بحث است و بیشترین انتقاد به این طرح نیز مرتبط با مدل بازسازی به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

طبق آمارهای رسمی وزارت راه و شهرسازی، بیش از ۱۶۶ هزار هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد شهری در کشور وجود دارد که حدود ۲۳ درصد از شهرهای کشور را در بر می‌گیرد. همین مساحت قابل توجه، سبب شده است هم مسئولان و هم برخی از کارشناسان معتقد باشند بافت فرسوده مستعدترین منطقه برای ساخت‌وساز است و می‌توان با استفاده از این ظرفیت نیاز کشور به زمین برای تامین مسکن را حل کرد.

در مسیر نوسازی بافت فرسود دو چالش وجود دارد. بر این مبنا، بافت فرسوده از یکسو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی است.

با توجه به جزئیات یاد شده پاسخ این سوال که آیا بافت فرسوده می‌تواند جوابی برای مشکل مسکن باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است؟

نگاهی به دوگانه بافت فرسوده و ساخت مسکن

نحوه دیگر مطرح کردن این سوال به صورت این گزاره است که «وقتی بافت فرسوده هست چرا در بیابان مسکن بسازیم» این جملات که اخیر توسط یکی از مسئولان وزارت راه و شهرسازی بیان شده است به نوعی اولویت‌دادن به ساخت مسکن در بافت فرسوده در مقابل ساخت شهرهای جدید است.

با نگاهی به عملکرد سیاستگذاران مسکن در دو دهه اخیر می‌توان دریافت‌ ساخت‌وساز در بافت‌های فرسوده در اولویت طرح‌های دولت برای تامین مسکن قرار گرفته است، در واقع روشن است که چه به لحاظ کارشناسی و چه از نظر سیاست‌های دولتی، دست‌کم در دو دهه گذشته اولویت تامین مسکن و حمایت‌ها با بافت فرسوده و نوسازی آنها بوده است البته کارشناسان معتقدند با وجود دو دهه پیگیری، کارایی چندانی در این برنامه ملموس نیست.

‌مریم طیبی نظری، کارشناس مسکن در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به بررسی عملکرد اولویت دادن به بافت فرسوده به جای توسعه شهرهای جدید گفت: اگر قرار بود بحران مسکن با بازسازی بافت فرسوده و بارگذاری جمعیت در این مناطق حل شود؛ حداقل در سال‌هایی که ساخت‌وساز در این مناطق رونق داشت، بازار مسکن باید شرایط بهتری را تجربه می‌کرد.

این کارشناس مسکن با اشاره به افزایش تراکم در بافت فرسوده طی طرح‌های نوسازی گفت: بارگذاری جمعیت در بافت فرسوده تبعات غیر قابل جبرانی را برای کشور و اقتصاد شهر به دنبال خواهد داشت و موارد مهمی چون بالا رفتن قیمت مسکن و گران‌شدن شهر، پایین آمدن کیفیت زیست‌شهری و ایجاد مشکلات فرهنگی از تبعات افزایش تراکم به بهانه نوسازی در بافت فرسوده است.

وی افزود: بارگذاری تراکم در یک منطقه علاوه بر گران‌شدن نقطه‌ای خانه، موجب گران‌تر شدن شهر به طور کلی نیز می‌شود؛ تاثیر نوسانات قیمت خانه در بازار مسکن به صورت دومینو وار است؛ به این معنا که اگر در منطقه‌ای قیمت خانه افزایش یابد بلافاصله این افزایش قیمت به مابقی مناطق شهر نیز سرایت کرده و شهر به صورت کلی گران می‌شود، برای مثال می‌توان به شهر تهران اشاره کرد که در دو دهه اخیر با صدور مجوز برای بارگذاری تراکم در مناطق شمالی شهر نه تنها آن مناطق، بلکه کل شهر تهران گران شد.

اخراج اجباری ساکنان قبلی پیامد ناگوار نوسازی غلط بافت فرسوده

فارغ از مسئله افزایش تراکم در بافت فرسوده با تاکید بر شیوه نادرست نوسازی، مساله بعدی به مهاجرت اجباری ساکنان این مناطق بعد از نوسازی بافت فرسوده، بازمی‌گردد. شهردار سابق شهر تهران، در زمان مسئولیت خود، در این خصوص گفته است: با بررسی‌های انجام شده در بازسازی پروژه نواب مشخص شد که حتی یکی از خانواده‌های قدیمی ساکن این منطقه نیز در پروژه جدید زندگی نمی‌کنند. میانگین استقرار خانواده‌ها در آن بین ٣ تا ۵ سال است، طبیعتاً خروجی چنین پروژه‌ای افزایش کیفیت زندگی شهری نیست، درست است که دیگر در شهر مداخلات به این شکل نداریم، اما باید از این ماجرا درس بگیریم.

به عبارت بهتر، زمانی که بازسازی این مناطق به صورت بارگذاری تراکم باشد، خروجی پروژه، خانه‌هایی گران‌تر از قبل است و مسلما این خانه‌ها دیگر در استطاعت مالی ساکنان قبل نیست. لذا ساکنان قبلی به اجبار به محله‌های دیگر و بعضا به حاشیه شهر نقل مکان خواهند کرد و این یعنی اخراج اجباری ساکنان قبلی که به علت ذی‌نفع نبودن در پروژه و ایراد روشی در بازسازی اتفاق می‌افتد.

در همین راستا می‌توان به خاطره یکی از مسئولان شهری اشاره کرد که در اینباره می‌گوید: ‌اواخر دهه ٧٠ ‌وزیر مسکن تونس به تهران آمده بود. ما در شهرک اکباتان نقشه یک‌دوهزارم منطقه نواب را به دیوار آویخته بودیم؛ وزیر مسکن این کشور مدت طولانی به این نقشه خیره بود و سپس گفت که می‌خواهم از این پروژه بازدید کنم؛ ساعت ٩ شب بود؛ به موقعیت اجرای پروژه رفتیم؛ دیدم که با تعجب نگاه می‌کند؛ دلیلش را جویا شدم؛ گفت امکان ندارد قانون در کشور ما اجازه دهد این پروژه اجرا شود مگر آن‌که ساکنان چنین منطقه‌ای اولین ذی‌نفعان آن باشند.

سهم هر ایرانی در شیوه فعلی نوسازی بافت فرسوده تنها ۸ متر است

سومین مسئله و مشکل ایجاد شده در شیوه کنونی نوسازی بافت فرسوده این است که با افزایش تراکم در بافت فرسوده علاوه بر گران‌تر شدن خانه و مهاجرت اجباری ساکنان آن، این مناطق با بحران کمبود سرانه‌های شهری نیز مواجه خواهند شد. بارگذاری تراکم در بافت فرسوده، در حالی ظرفیت پذیرش جمعیت این مناطق را افزایش می‌دهد که برای تامین سرانه‌های این حجم از جمعیت، فکری نشده است.

 مجتبی رئیسی کارشناس حوزه مسکن شهری در گفت‌وگو با فارس با اشاره به جزئیات روند فعلی نوسازی بافت فرسوده گفت: به صورت کلی توسعه عمودی با افزایش تراکم در کلانشهرها، منجر به افزایش تراکم جمعیتی، افزایش گره‌های ترافیکی و افزایش آلودگی هوا خواهد شد. حال اگر این افزایش تراکم در بافت فرسوده‌ شهری صورت بگیرد، افزایش مشکلات ذکر شده در بافت فرسوده، بیش از سایر نقاط شهر خواهد بود. یعنی افزایش تراکم در بافت فرسوده، ترافیک این مناطق را بیش از سایر مناطق شهری افزایش خواهد داد که دلیل آن هم شبکه باریک معابر شهری در این مناطق است. مضافاً اینکه تراکم بیشتر، منجر به افزایش قیمت ساخت خواهد شد.‌

بالغ بر ۵ میلیون و ۲۳۹ هزار نفر از جمعیت تهران در بافت فرسوده شهری ساکن هستند. که به این ترتیب، سرانه فضای زندگی آنها در این مناطق حدود ۸ متر مربع خواهد بود. از طرفی سرانه فضای مسکونی در شهرهای ایران حداقل ۲۰ و حداکثر ۵۰ متر است؛ البته این وضعیت در بافت فرسوده به مراتب نامساعدتر می‌شود و به ۸ متر برای هر نفر می‌رسد. در این راستا، بارگذاری جمعیتی جدید در این مناطق و افزایش تراکم، یعنی سهم هر نفر از فضای شهری از ۸ متر مربع نیز کمتر خواهد شد.

منبع: خبرگزاری فارس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: بافت فرسوده نوسازی بافت فرسوده ساخت مسکن شهر جدید افزایش تراکم در بافت فرسوده نوسازی بافت فرسوده بارگذاری تراکم اجباری ساکنان بافت فرسوده دو دهه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۱۸۸۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شهرداری در حوزه بافت فرسوده چه کرد؟

ناصر امانی در دویست و سی و دومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران در جریان ارائه گزارش بازدید از محله جوادیه با بیان اینکه ۴۴ درصد از بافت محله فرسوده است، اظهار کرد: علی رغم تسهیلاتی که شورا و شهرداری برای نوسازی بافت فرسوده در نظر گرفته، به دلیل ریزدانگی، تنها نزدیک به ۱۰۰ فقره صدور پروانه صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه تعدادی از قالیشویی‌های موجود در محله به فضایی برای اطراق معتادان تبدیل شده است، یادآور شد: تعدادی از این فضا‌ها برای تبدیل به بوستان محلی تملک شده و مابقی آن نیز باید تملک شود.

امانی با بیان اینکه دستگاه‌های عابر بانک این محله از کار افتاده و تعدادی از شعب بانک نیز تعطیل شده اند، گفت: یکی از املاک موجود متعلق به شهرداری است و قرار بر این بود به میدان میوه و تره بار تبدیل شود که متاسفانه این اقدام انجام نشده است.

وی با اشاره به اینکه مردم برای رسیدن به ایستگاه مترو ناچارند دو کیلومتر مسیر را طی کنند، تصریح کرد: پله‌های این پل مکانیزه نیستند و افراد سالمند و بیماران نمی‌توانند به راحتی از پل تردد کنند.

امانی با بیان اینکه سه هزار و ۵۰۰ دستگاه دوچرخه زیر باد و باران در فضایی در این محله رها شده است، اظهار کرد: این فضا به قبرستانی از دوچرخه‌های طرح بیدود تبدیل شده و سه سال است که نگهداری دوچرخه‌ها در این فضا صورت می‌گیرد که برای این موضوع هزینه نیاز است و باید تدبیری برای آن اندیشیده شود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه شهرداری تهران در روز‌های اخیر به خوبی در جمع آوری معتادان عمل کرده است، گفت: مسئله‌ای که وجود دارد بازگشت معتادان است؛ کمااینکه در گذشته نیز بار‌ها به محل بازگشته اند.

وی با تأکید بر اینکه دغدغه مهم و اصلی شهروندان این محله سکونت اتباع بیگانه است، گفت: شرایط به گونه‌ای است که ۶۰ درصد از ساکنان این محلات را اتباع تشکیل می‌دهند. یکی از موضوعات مطرح شده این بود که درآمد پایین اتباع باعث بیکاری آنها شده است. ۱۰ تا ۳۰ درصد دانش آموزان مدارس این محله نیز از اتباع هستند.

امانی با بیان اینکه سقف یکی از مدارس در حال ریزش بود، تصریح کرد: تجمع ۱۰‌ها نفر از اتباع در یک واحد مسکونی، نارضایتی مدیران مدارس و درخواست برای راه اندازی مدرسه مجزا برای اتباع در این بازدید مطرح شد.

وی با اعلام اینکه محله جوادیه ۲۳ مسجد دارد، یادآور شد: متأسفانه این محله از سرانه فرهنگی برخوردار نیست. سرانه فضای سبز محله نیز دو متر مربع است و جز یک بوستان که در این دوره مدیریت شهری در حال ساخت است، تنها یک بوستان در محله وجود دارد.

عضو شورای شهر تهران با تأکید بر اینکه گوسفند‌ها در قصابی‌های موجود شبانه ذبح می‌شود، گفت: بوی نامطبوع و تجمع حیوانات موذی به دنبال این کشتار‌ها باعث شده فضای سه متر مربعی پیاده رو به فضایی غیرقابل تحمل تبدیل شود. خوشبختانه تمام مخازن محله نو شده بود و تنها یک زباله گرد در محله دیده شد.

وی افزود: در جوادیه یک ناحیه وجود دارد و پیگیری مسائل خدمات شهری توسط این ناحیه انتظار زیادی نیست. منطقه ۱۶ تعداد ۶ ناحیه و یک محله دارد و انتظار می‌رود مسائل شهروندان بررسی شود.

امانی با بیان اینکه مردم از تأخیر در تردد اتوبوس‌ها و کرایه بالای وسایل حمل و نقل عمومی در سال جاری رضایت ندارند، گفت: برخی رانندگان مابقی کرایه را به شهروندان بازنمی گردانند این در حالی است که حتی ۵۰۰ تومان نیز برای مردم این محله دغدغه است. درخواست می‌شود شرکت واحد اتوبوسرانی به این موضوع رسیدگی کند.

وی با اشاره به زد و بند‌های موجود بین وانت بار‌ها و بساط گستران و مأموران انضباط شهری و اذعان بسیاری از ساکنان این محله به زد و بند‌های شکل گرفته، یادآور شد: وضعیت آسفالت در معابر ناهنجار است و نیاز به نوسازی دارد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورا با بیان اینکه عدم وجود سرویس‌های بهداشتی در محله یکی از گلایه‌های آنها بوده است، تصریح کرد: تملک چند ملک برای ساخت سرویس بهداشتی کار سختی نیست و می‌تواند مشکلات ناشی از این کمبود‌ها را جبران کند.

امانی همچنین خاطرنشان کرد: درخواست مردم شامل ساماندهی اتباع بیگانه، جلوگیری از ورود آنها به محلات قدیمی و تعیین تکلیف ریل‌های راه آهن است که هیچ یک به شهرداری بازنمی گردد و وزارت کشور و اداره اتباع باید به این موضوعات رسیدگی کنند. تسهیل مقررات نوسازی بافت فرسوده برای واحد‌های ریزدانه نیز از دیگر درخواست‌های شهروندان بود و همانطور که بار‌ها شهردار تهران نیز اعلام کرده، کسی نمی‌تواند انکار کند که در این دوره کار بزرگی انجام شده، اما باید شرایط برای بافت ریزدانه تسهیل شود.

وی با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش باید نوسازی مدارس دولتی را در دستور کار قرار دهد، تأکید کرد: احیا و تغییر کاربری دو سینمای محله و ایجاد سرانه‌های فرهنگی از جمله درخواست‌های ساکنان این محلات است.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی شهری